EWOLUCJA JERÓW
Jer twardy:
ъ w pozycji słabej uległ zanikowi.
Jer miękki:
ь w pozycji słabej uległ zanikowi, ale pozostawił zmiękczenie spółgłoski, która
go poprzedzała.
Jer twardy ъ
w pozycji mocnej zamienił się w „e” ruchome.
Jer miękki ь
w pozycji mocnej zamienił się w „ie” ruchome.
Samogłoska ě
(jać) przekształciła się w stałe <ie>.
Samogłoska e
(pierwotne) przekształciła się w <e> – stałe.
SIŁA POZYCJI JERU
Los jeru
(miękkiego lub twardego) zależał od jego miejsca w wyrazie, czyli od pozycji.
Procedura
ustalania pozycji:
Patrzymy na
wyraz od końca i liczymy znajdujące się w nim jery.
Nieparzyste:
1 i 3 to jery w pozycji słabej. Oznaczamy je znacznikiem: ˆ pod jerem
Parzyste: 2
i 4 to jery w pozycji mocnej. Oznaczamy je znacznikiem: ◦
pod jerem
Jery z
pozycji mocnej uległy wokalizacji, czyli zamieniły się w samogłoski „ruchome”:
„e” oraz „ie”.
M. placek
D. placka
e : o
placъkъ
M. pień
D. pnia
ie : o
pьnь
Jery z
pozycji słabej uległy zanikowi.
Jer twardy
zanikł bez śladu: kotъ >kot
Jer miękki
zanikł, ale pozostawił miękkość spółgłoski, która go poprzedzała: konь > koń
Ewolucja samogłoski ě (jać) samogłoska ta przekształciła się w
<ie> stałe
M. sień
D. sieni
ie: ie
sěnь
Przykłady: uczeń, bratek, kwiatek, łebek, łepek, sen, pień, perz, owies,
wieś, lipiec, żagiel, chorągiew, bociek, Maciek, wyciek, zalew, lew, przelew,
basen, palec, worek, piasek, żwirek, piesek, pies, bies, motek, ster, chleb,
chlebek, pasek, cień, wieść, pieśń, len, leń, sień, pacierz, macierz, spadek,
płotek, marzec, kwiecień, wrzesień, październik, piątek, czwartek, wtorek,
Witek, bilet, łeb, zamek, statek, walec…
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz